NL
.
Preventief fouilleren in Weert leidt tot etnisch profileren
Preventief fouilleren in Weert leidt tot etnisch profileren
Wat is er gebeurd?
Op 27 januari 2021 werd de Zimbabwaans-Nederlandse Jabulani (35) in zijn woonplaats Weert door de politie gestopt. Daarna doorzocht de politie zijn tas. De politie was op zoek naar coronademonstranten. Zij controleerden de Limburger omdat hij een rode rugzak droeg. Jabulani, een donkere man met lange dreads, deelde het volgende verhaal met ons.

De aanleiding: demonstraties tegen coronamaatregelen
In januari 2021 vonden in heel Nederland demonstraties plaats, gericht tegen de maatregelen om corona eronder te krijgen. Ook in Weert. In Weert gold die dag zelfs een noodbevel dat mensen verbiedt om de straat op te gaan als zij de openbare orde willen verstoren.

De selectie: een rode rugzak
Jabulani komt aan op het station van Weert en is op weg naar huis en naar zijn vrouw. Op het moment dat hij gestopt wordt, is hij de enige die wordt aangesproken. Hij vraagt naar de reden van staandehouding. Een van de agenten zegt dat hij wordt gestopt omdat hij een rode rugzak draagt en dat ze informatie hebben gekregen dat er demonstranten met een rode rugzak onderweg zijn naar Weert. Jabulani werkt niet gelijk mee en stelt kritische vragen. Daarop pakken de agenten zijn tas af. Terwijl Jabulani nog met de agenten in discussie is, stoppen hun collega's een man met een Arabisch uiterlijk die voorbij fietst.

Jabulani dient naderhand een klacht in omdat hij het niet eens is met de controle. De agenten ontkennen dat ze hem gestopt hebben vanwege zijn rode rugzak. Ze zeggen dat ze hem controleerden omdat hij een rugzak, muts en sjaal droeg. Een van de agenten benoemt wel expliciet zijn donkere huidskleur.

De bevoegdheid: een noodbevel
Tijdens de klachtenprocedure zeggen de agenten dat het toeval was dat ze eerst Jabulani en daarna de man met het Arabische uiterlijk stopten. Ze stellen ook dat de controle juridisch in orde was: ze stopten hem op grond van een noodverordening. Uit ons onderzoek blijkt dat er op 27 januari een noodbevel werd afgegeven, maar een noodbevel geeft niet automatisch de bevoegdheid om preventief te fouilleren. In het noodbevel zelf, hier te lezen, is ook geen bevoegdheid tot preventief fouilleren opgenomen. Op 28 januari, een dag later dus, gaf de burgemeester wel een noodverordening af en werd het gebied rondom het station uitgeroepen tot veiligheidsrisicogebied. Dit geeft de agenten vanaf 28 januari wel de bevoegdheid om preventief te fouilleren.

Onze visie
Jabulani heeft een donkere huidskleur en lange dreads. Op de dag van staandehouding draagt hij een sjaal en muts. In de wintermaand januari is dat geen opvallende of afwijkende kledingkeuze. Geen enkel kledingstuk kan aangemerkt worden als verdacht, ook het dragen van een rode tas niet. Uit de klachtenprocedure is niet gebleken dat er een specifiek signalement was van mensen met rode rugzakken. De reden om Jabulani te controleren is daarom niet overtuigend. Volgens de Ombudsman draait op dat moment de bewijslast om: "als er niet aannemelijk gemaakt is dat etniciteit geen rol heeft gespeeld zal ervan moeten worden uitgegaan dat dit wel het geval was." Het is nu, in het verloop van de klachtenprocedure, aan de politie om te bewijzen dat er géén sprake was van etnisch profileren.

De agenten stellen dat zij hem mogen fouilleren vanwege een noodbevel, maar het noodbevel geeft deze bevoegdheid niet. De noodverordening en het instellen van een veiligheidsrisicogebied geeft deze bevoegdheid wel, maar deze kwam pas een dag later. Jabulani werd gestopt op 27 januari, de noodverordening kwam een dag later op 28 januari. De agenten hebben hun bevoegdheid dus een dag te vroeg ingezet.

Wij concluderen dat de controle van Jabulani onrechtmatig was. Hoe kan het dat politieagenten op basis van verkeerde bevoegdheden handelen? Daarnaast was er waarschijnlijk sprake van etnisch profileren. Wij roepen de politie, de burgemeester en de gemeenteraad op om deze zaak goed uit te zoeken en de procedure op de voet te volgen.

Jabulani is niet zijn echte naam, echte naam is bij ons bekend
Terug