NL
.
Kick Out Zwarte Piet nu ook in België
Kick Out Zwarte Piet nu ook in België
De actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) is al jaren actief in Nederland. KOZP eist een zichtbare verandering van het figuur Zwarte Piet. Dat wil zeggen: weg met het zwart geschminkte gezicht, de roodgeverfde lippen, de kroeshaarpruik en de gouden oorbellen. Dit jaar sloeg een groep Vlamingen de handen in elkaar om ook in België actie te voeren. Yassin Akouh sprak met de activiste Mirjam Henkens (28) uit Antwerpen.

Hoe komt het dat KOZP nu pas actief is in België?

Henkens: "Ook bij ons is er natuurlijk al lang kritiek op het figuur van Zwarte Piet, maar de kritiek werd nooit echt ter harte genomen en heeft dus ook nooit tot georganiseerde protesten geleid. Hoe dat komt, kan ik moeilijk verklaren. Ik kan alleen maar gissen dat er zoveel weerstand was en mensen de strijdlust hebben verloren. Dat zegt veel over hoeveel we als land bereid zijn om te luisteren naar kritiek van mensen van kleur."

"Ja, de blackface-vrije Sinterklaasintocht op de nationale televisie (Ketnet) was een stap in de goede richting. Ook binnen de Vlaamse jeugdsector zien we dat er vanuit het beleid richtlijnen worden gegeven en een standpunt wordt ingenomen. Maar moet België zich daarom op de borst kloppen en beweren dat we 'voor staan' op Nederland? Moeten we genoegen nemen met een heel klein beetje minder racisme tijdens de Sinterklaasperiode? De pro-roetveegpietstrategie is afwachtend en conflictvermijdend. Typisch Belgisch. Maar de realiteit is dat er totaal geen structureel plan is om dit probleem aan te pakken. En daardoor zien we bijna in heel Vlaanderen nog steeds Zwarte Pieten. We zien de racistische karikatuur deze periode overal opduiken: in scholen, jeugdwerkingen, bakkerijen en supermarkten, etc."

"Ook is zo'n poging tot 'geruisloze' overgang naar de roetveegpiet problematisch omdat er geen ruimte wordt gemaakt voor een nationaal gesprek over de schadelijke impact van Zwarte Piet, en racisme in het algemeen, op onze samenleving. Op onze zwarte medeburgers die met dit problematische kinderfeest moeten opgroeien en pesterijen ondergaan. Op kinderen van kleur die thuiskomen van school en met een washandje hun huid proberen te 'witwassen' want 'ze willen toch niet op Zwarte Piet lijken'."

"Op de nieuwkomers in dit land die plots te maken krijgen met een jaarlijkse traditie waarin er een karikatuur wordt gemaakt van hun huid, haar en etniciteit. Die 'geruisloze' overgang is enkel comfortabel voor witte mensen die niet geconfronteerd willen worden met het racisme in 'hun' cultuur. Want witte mensen zijn vaak meer bekommerd om een racismevrij-imago dan om racisme zelf. Ik speelde ook ooit Zwarte Piet toen ik jong was. Nu weet ik beter. Voortschrijdend inzicht heet dat. You should try it, dear fellow white people."

Heeft Zwarte Piet er altijd uitgezien hoe we hem tot op de dag van vandaag kennen?

Henkens: "Nee, het uiterlijk van Piet heeft al verschillende transformaties ondergaan. Daarom houdt de favoriete drogreden 'traditie is traditie' van veel voorstanders van het behoud ook geen steek. Of zoals de Nederlandse Premier Mark Rutte het zei "His name is Black Pete and not Green or Brown Pete, so I cannot change that. It's an old children's tradition." Zucht. Onze samenleving en haar tradities, waarden en normen zijn altijd onderhevig geweest aan veranderingen. Laten we hier creatief mee omgaan."

Jullie allereerste actie vond plaats aan de luchthaven van Deurne. Sinterklaas kwam daar aan met Zwarte Pieten - zoals KOZP ze niet wil. Vonden jullie jullie eerste actie geslaagd?

Henkens: "Ik was enorm tevreden van onze eerste actie. Onze actie was vreedzaam en stilzwijgend. Enkel met bordjes die we omhoog hielden, hebben we op een strategisch punt onze boodschap gebracht zoals 'Zwarte Piet is Racisme' en 'StopBlackface'. We kregen heel wat nare blikken en reacties, voornamelijk van de organisatoren en Zwarte Pieten zelf, die met pepernoten en snoepjes naar ons gooiden - die wel verdacht hard aankwamen - of hun middelvinger naar ons toonden."

"Maar er waren ook positieve reacties van ouders die hun duim opstaken en ons begonnen te filmen. Het is niet omdat ouders met hun kinderen naar zo'n intocht komen, dat ze akkoord gaan met de Zwarte Pieten. Er zijn gewoon weinig alternatieven. Buiten de nationale intocht aan het Mas, waar er roetveegpieten zijn. Trouwens dit jaar waren er daar Pro-Piet actievoerders aanwezig - van Voorpost, een extreemrechtse actiegroep gelinkt aan het Vlaams Belang, verkleed als 'echte Zwarte Pieten' die snoep kwamen uitdelen aan de jonge toeschouwers. Dit is de pers blijkbaar ontgaan?

Ik heb vernomen dat jullie voor jullie protest contact hebben opgenomen met de organisatie - die de stoet liet doorgaan met Zwarte Pieten. Wat was hun reactie?

Henkens: "'En wat doen we dan met de zwarte figuranten die ook Zwarte Piet willen spelen?' Hun antwoord spreekt boekdelen. Daarna werd ik meteen geblokkeerd op hun Facebook-pagina, tot zover de dialoog."

De Antwerpse burgemeester Bart De Wever heeft jullie een GAS-boete gegeven voor jullie eerste protest omdat jullie daar geen toelating voor hadden. Wat is jullie reactie daarop?

Henkens: "We betreuren dat de enige reactie van de Antwerpse burgemeester Bart De Wever op onze actie in de media gebeurde. We hebben nog steeds geen GAS-boete ontvangen in de brievenbus, dus het is afwachten of we er alsnog één krijgen. We betwijfelen ook of een GAS-boete wel 'terecht' is in het geval van deze actie. Onze contactpersonen bij Amnesty International onderzoeken het. We hadden inderdaad geen toelating gevraagd aan de politie maar tijdens onze actie hebben de aanwezige politieagenten ons niet benaderd, en hebben ze ook achteraf niet om onze identiteit gevraagd."

Kunnen we dit jaar nog andere acties verwachten?

Henkens: "Of er deze Sinterklaasperiode nog acties komen, is nog niet zeker. Maar we gaan ons in ieder geval heel goed voorbereiden tegen volgend jaar, alsook in de loop van 2020 zoveel mogelijk bewustzijn en platform creëren om de dialoog op te starten en verandering mogelijk te maken. We nodigen iedereen uit om zich aan te sluiten of op een manier haar steentje bij te dragen. Sinds ons protest hebben al heel veel mensen laten weten zich te willen aansluiten.

In Nederland is de strijd tegen Zwarte Piet uitgegroeid tot een grote burgerbeweging die heel Nederland tot in de kern positief probeert te veranderen. De beweging is Nederland aan het heropvoeden. De protesten tijdens de intochten zijn maar één aspect van hun strategie en helaas het enige wat we hier in België te horen krijgen in het nieuws. Nochtans is de anti-Zwarte Piet-beweging een geoliede machine die het hele jaar door draaiende wordt gehouden. Zo organiseren ze gespreksavonden en debatten, gaan ze langs bij scholen en jeugdwerkingen en ontwikkelen ze lesmateriaal om zo in te zetten op bewustwording en educatie rond thema's als dekolonisatie en racisme. Dat willen we hier ook realiseren."

In Nederland is er een vrij grote weerstand om Zwarte Piet te behouden. Hoe zit het in België?

Henkens: "Ook in België merken we een erg starre en conservatieve houding wanneer mensen de dialoog willen starten binnen hun directe omgeving. Ik hoor talloze berichten van bezorgde ouders die bijvoorbeeld op de school van hun kinderen al jaren het probleem proberen aan te kaarten bij de directie, maar telkens het deksel op de neus krijgen. En als directies al een deur openzetten naar verandering stuiten ze op het probleem dat er haast geen theatergezelschappen zijn in Vlaanderen die met roetveegpieten willen werken."

"Na onze protestactie heb ik heel wat trollen over me heen gekregen die hun weg vonden naar mijn inbox. Ik ontving de meest agressieve, seksistische en validistische verwensingen. Hun doorsnee profiel? Witte mannen, jong én oud. Eén man stuurde zelfs een foto van de terreuraanslag in Nice met daaronder: "Dit is wat jullie verdienen, stelletje leeglopers." Of een andere jongeman die me uitmaakte voor 'kankerhoer', 'linkse slet' en dan afsloot met 'lang leve het fascisme en Benito Mussolini'. Maar dit is dagelijkse kost voor mensen van kleur die zich uitspreken over racisme. Ik denk dat ik nog redelijk gespaard ben gebleven in vergelijking."

Pro-Zwarte Piet activisten zijn in het verleden gewelddadig geweest tegenover activisten van KOZP. Verwachten jullie ook agressie in België?

Henkens: "Ik zou niet over het verleden spreken: ook tijdens deze Sinterklaasperiode, as we speak, zien we de agressie van Pro-Pieters enkel maar toenemen in Nederland. Een aanzienlijk deel van Nederland radicaliseert en gebruikt Zwarte Piet om dat extreemrechtse gedachtegoed in terreur om te zetten."

"Slechts 2 weken geleden nog heeft er een aanval plaatsgevonden op een congres van KOZP in Den Haag. Ze werden aangevallen door extreemrechtse Pro-Pieters, met honkbalknuppels en vuurwerk terwijl hun locatie bestormd werd. Auto's zijn total-loss geslagen. Mensen vreesden voor hun leven. Enkele dagen geleden in Rijswijk werd een woordvoerster van KOZP nog ernstig met de dood bedreigd. Als ik dan op sociale media en kranten lees dat er meer en meer Nederlanders speciaal naar België komen voor de 'echte Zwarte Pieten' dan maak ik me wel serieus zorgen hoe het verder moet."

Vorig jaar interviewde Knack - Jerry Afriyie - de woordvoerder van KOZP Nederland. Hij zei dat als Belgische politici wilden leren van Nederland dat zij leiderschap moeten tonen. Dat gebeurde volgens hem niet in Nederland. Heeft u het gevoel dat jullie gehoord worden door Belgische politici?

Henkens: "Absoluut niet. Er is tot op heden geen enkele politieke partij die zich al publiekelijk heeft uitgesproken als voorstander van de afschaffing van Zwarte Piet. Of heeft geen enkele politieke partij durven toegeven dat we met een serieus probleem zitten en geen enkele partij heeft de wil getoond om het op te nemen als strijdpunt in het partijprogramma. Ik weet uit goede bronnen dat er wel politici zijn die het onderwerp ter sprake proberen te brengen binnen hun partij maar dat dit altijd in dovemansoren valt. Zelfs voor de meest linkse partij van dit land is het geen issue. We hebben dringend politieke wil en daadkracht nodig om komaf te maken met Zwarte Piet. Will the real antiracist politician please stand up?"

Verschillende Amerikanen hebben op sociale media laten weten dat ze Zwarte Piet echt niet oké vinden. Waarom willen dan sommige Vlamingen kostte wat het kost deze traditie behouden?

Henkens: "Dat moet je aan hen vragen. Maar we doen het imago van ons land echt geen eer aan door vast te houden aan Zwarte Piet. We zetten onszelf enorm voor schut. De internationale verontwaardiging groeit elke dag en meer en meer publieke figuren spreken zich uit. Naast een tweet van Kim Kardashian, was er ook recent de populaire rapper Waka Flocka die weigerde om in Nederland op te treden vanwege Zwarte Piet."

"Maar niet alleen bekende artiesten spreken zich uit. Ook de VN, UNESCO en de Nederlandse kinderombudsman oordeelden al negatief over het figuur van Zwarte Piet. Tot nu toe bleef België nog buiten het vizier van de internationale media omdat weinigen weten dat de traditie ook bij ons bestaat. Maar ik denk dat dat snel zal veranderen. Wanneer Nederland 'Zwarte Piet-vrij' is, dan zal België op de rooster gelegd worden."
Terug