NL
.
Gastcolumn: Geen excuus voor Zwarte Piet
Gastcolumn: Geen excuus voor Zwarte Piet
Jacobus Capitein was een bijzondere man. Hij werd rond 1717 ergens in het huidige Ivoorkust in West-Afrika geboren. Als kind werd hij als slaaf verkocht aan een officier van de Nederlandse West-Indische Compagnie, ene meneer Van Gogh. De officier nam Jacobus mee naar Nederland waar de jongen in een kostschool in Den Haag terechtkwam. Op 20-jarige leeftijd ging hij studeren aan de Universiteit van Leiden. Een uitzonderlijke prestatie voor een tot slaaf gemaakte man in die tijd. In zijn scriptie schreef deze Afrikaan dat slavernij niet op gespannen voet stond met het christendom. Met andere woorden, de slavernij was toegestaan.

Een opmerkelijke conclusie van iemand die wreed uit zijn omgeving werd weggerukt, van zijn familie, vrienden en leefwereld werd verwijderd, een slachtoffer was van een systeem waarvan de naweeën tot op de dag van vandaag voelbaar zijn. Het in eigendom hebben van een zwarte man in die periode, een hoogopgeleide zwarte man welteverstaan, die de slavernij niet afkeurde, zal door velen als argument en excuus zijn gebruikt om de handel voort te zetten.

Maar Capiteins visie rechtvaardigde deze onmenselijke praktijk niet. Diens pleidooi weerhield de tegenstanders van de slavernij er niet van te blijven strijden voor het afschaffen van deze praktijk. Ze riskeerden hun leven, ze werden vermoord, anderen gemarteld. Maar aan de slavernij moest een einde komen.

Sprakeloos
Het verhaal van de, overigens bevoorrechte, Jacobus Capitein doet mij denken aan een avond waarop ik met mijn dochter naar het Jeugdjournaal zat te kijken. Ze is verzot op dit programma vanwege de toegankelijke manier waarop de berichten worden weergegeven. Elke dag maak ik tijd om samen met haar te kijken. Dit keer ging het item over de intocht van Sinterklaas en zijn pieten.

De verslaggever interviewde een aantal voor- en tegenstanders van 'Zwarte Piet'. Hij eindigde zijn verslag op een manier die me sprakeloos naar het scherm deed kijken. De verslaggever koos uit de menigte een getint kind om te vragen wat hij van het sinterklaasfeest vond. Het antwoord valt te raden. Het kind vond het een leuk feest.

De verslaggever wilde daarmee zeggen: als een donker kind zo'n feest leuk vindt, waarom kunnen de volwassen tegenstanders het ook niet simpelweg accepteren en ophouden met de discussie?

Mokerslag
Ik had graag aan de verslaggever willen vragen om even in de geschiedenis te duiken en te zien wat het onderwerpen van miljoenen mensen aan de wil van enkelen tot gevolg heeft gehad. Op de Zwarte Pietfiguur is, zoals we weten, het historisch stereotype beeld van de zwarte mens geprojecteerd. Niet voor niets hebben we liedjes met teksten als 'Ook al ben ik zwart als roet, ik meen het toch goed.' Alsof zwart als roet zijn gelijkstaat aan het hebben van slechte bedoelingen.

Mijn dochter, een liefhebber van het feest, is weleens Zwarte Piet genoemd. En zij vond het niet leuk. Net als ik vaak voor een Zwarte Piet wordt uitgemaakt. Iedere keer, al lang voor het debat zo heftig werd, voelde het als een mokerslag in mijn gezicht.

Een 'Jacobus Capitein' opvoeren als vertegenwoordiger van de zwarte bevolking betekent niet dat we de slavernij daarmee als een normaal verschijnsel moeten accepteren. Als een donker kind, of welk kind dan ook, het sinterklaasfeest leuk vindt, betekent dat niet dat daarmee de karikatuur van Zwarte Piet deugt.

Het is tijd om afscheid te nemen van deze misplaatste figuur. En een feest te vieren dat ons allemaal waardig is. Dit is de toekomst. Er is geen weg meer terug.
Terug