NL
.
De navel van witte journalisten
De navel van witte journalisten
Wanneer witte protestpartijen verkiezingen winnen, zien de media dat als een teken aan de wand. Joris Luyendijk ziet dat het in Nederland opvallend stil blijft nu partijen die mikken op kiezers met een migratieachtergrond, goed hebben gescoord.

Hoe reageer je als vrijwel volledig door witte hoogopgeleiden gedomineerde publieke omroep, wanneer drie nieuwe partijen voor Nederlanders met een immigratieachtergrond een kolossale electorale overwinning boeken? Woensdagavond gaf de NOS in de speciale uitslagen-uitzending antwoord op deze vraag. Het luidde: 'Niet.' Ook de door witte hoogopgeleiden gedomineerde landelijke kranten legden op donderdagochtend de nadruk op de verschuiving in de voorkeur van witte hoogopgeleiden tussen twee grotendeels identieke partijen.

Signaal van de kiezers
Bij overwinningen van witte protestpartijen buitelt iedereen over elkaar heen om te benadrukken dat er 'naar dit geluid goed geluisterd moet worden'. Dat was nu niet het geval. In Rotterdam is de partij Denk groter geworden dan de PVV. De hele avond was Denk trending op Twitter, maar het duurde vijf kwartier voordat een van de vier Haagse redacteuren bij de NOS aan tafel voor het eerst hardop nadacht over de diepere betekenis daarvan. Hij had hetzelfde kunnen vragen over het succes van de partij Nida, die in Rotterdam net zo groot is geworden als het CDA, de SP of de PVV. 'Wat voor signaal sturen die kiezers?', vroeg een verslaggever
        
Maar toen moesten we alweer naar een vooraf opgenomen filmpje kijken over een dansschool in Alphen aan de Rijn, waar geen van de cursisten bleek te hebben afgezegd om thuis de uitslagen te kunnen volgen. Keiharde onderzoeksjournalistiek, daar bij de NOS! Ook deze cursisten waren zonder uitzondering wit. Vervolgens ging het aan tafel bij de NOS alweer ergens anders over.

Excuus-allochtoon
Eén niet-witte verslaggever had de NOS, in Amsterdam, en uitgerekend zij deed het vooraf ingeboekte interviewtje met de enige niet-witte kandidaat die in het eerste uur in beeld kwam, Sylvana Simons van Bij1. 'Tot zover onze berichtgeving uit Allochtonië, beste kijkertjes, nu snel terug naar het echte nieuws.'

Indirect en ongetwijfeld onbedoeld leverde de uitzending van de nationale publieke omroep woensdagavond toch de beste verklaring voor het succes van Denk, Nida en Bij1. Al deze partijen stellen dat de grote landelijke partijen zodanig worden gedomineerd door witte hoogopgeleide navelstaarders dat je er als Nederlander met een immigratieachtergrond hooguit mag meedoen als excuus-allochtoon.

Het was natuurlijk moeilijk kiezen voor redacties, met zoveel landelijke partijen en tegelijk al die lokale varianten. Geregeld kwam de NOS bijna kleuren tekort om ze allemaal uit elkaar te houden. 'Fragmentering' en 'versplintering' waren de sleutelwoorden. Wie dezer dagen diepzinnig wil klinken, zet een gewichtig gezicht op en zegt: 'De fragmentering van het politieke landschap begint mij zorgen te baren. Ons land wordt op deze manier onbestuurbaar.'

Politieke verlamming
De afgelopen zes jaar woonde ik in Engeland en daar heb je inderdaad geen fragmentering tussen de partijen. Labour en de Conservatieven domineren het politieke landschap, zoals ooit CDA en PvdA in Nederland. Maar ook daar is het politieke landschap diep versplinterd, alleen vindt de fragmentering daar binnen de partijen plaats. Onverenigbare verdeeldheid over Europa splijt zowel Labour als de Conservatieven. Het resultaat is totale politieke verlamming, omdat kiezersvoorkeuren over bijvoorbeeld de EU niet overeenkomen met het partijlandschap en dus ook niet helder in de media tegenover elkaar kunnen worden gezet.

Intussen heeft Nederland anders dan de Britten een zogeheten 'proportioneel representatief' kiesstelsel zonder drempel. Het gevolg is dat iedere stem even zwaar weegt en je de waaier aan partijen kunt krijgen die er nu is: drie christelijke, twee groene linkse (eentje voor pro-EU-kiezers en eentje voor eurosceptici), twee sociaal-economisch linkse, een rechtse die ondanks alles verder wil met de EU en klimaatwetenschap het liefst negeert, twee rechtse die de EU uit willen en die klimaatwetenschap ontkennen en twee demografische nichepartijen in de vorm van 50plus en Denk.

Anders dan de Britten hebben de Nederlanders in deze verwarrende tijden waarin de oude ideologieën geen structuur meer geven wél de mogelijkheid om via de politiek op zoek te gaan naar nieuwe wegen en verbindingen. Dat kan leiden tot onbestuurbaarheid, maar als je de meelijwekkende machteloosheid ziet van zowel de regering als de oppositie in Londen, kun je moeilijk volhouden dat het daar wel lekker gaat.

Intussen krijgen de Groenen in Engeland geen poot aan de grond, in politiek noch media. De anti-EU-partij Ukip haalde bij de algemene verkiezingen, die voorafgingen aan het EU-referendum, vier miljoen stemmen. Het leverde de partij welgeteld een van de 650 zetels in het parlement op.

Het overkoepelende verhaal van deze tijd is niet de fragmentering van de politiek. Het is de fragmentering van de samenleving. Alleen laat het ene kiesstelsel dit veel beter zien dan het andere. In dat opzicht zijn de gemeenteraden en het parlement in Nederland op dit moment representatiever dan de nieuwsmedia.
Terug