NL
.
Noirauds: Neen! Geen excuses voor blackface en racisme
Noirauds: Neen! Geen excuses voor blackface en racisme
Elk jaar tijdens de carnavalsperiode doorkruisen de leden van de vzw "Conservatoire Africain - Koninklijk Werk Wiegjes Prinses Paola", ook de "Noirauds" genoemd, het centrum van Brussel. Met een zwart geschminkt gelaat en rode lippen, gekleed in een bont kostuum met witte kraag zamelen de Noirauds geld in voor goede doeleinden bij Brusselse restaurants.

Racistisch, denkt u? Discriminerend? Offensief? Voorbijgestreefd?

"Zeker niet", zo informeert de stad Brussel ons. Het is gewoon "een sympathiek initiatief dat een woordje uitleg verdient omdat het anders misschien een beetje verkeerd begrepen wordt!"1

Dus laten we de oorsprong van de Noirauds, hun zwart geschminkte gelaat en bijhorende tooi even uitleggen. Opgericht in 1876, kiest de organisatie, voor een kostuum die, in hun eigen woorden, de manier waarop "het volk zich de Afrikaanse edellieden inbeeldt" nabootst. Bij het kostuum hoort ook schmink die zogenaamd, een dubbele functie heeft, nl, : "zich op een vrolijke manier te laten opmerken" en "de anonimiteit van de inzamelaars te bewaren"2. De kostuum-keuze van de Noirauds is onafscheidelijk verbonden aan de Belgische kolonisatie, die in hetzelfde jaar nog in gang werd gezet door de ‘Internationale Afrikaanse Vereniging’ van koning Leopold II. Echter, de term "kolonisatie" verschijnt op geen enkel moment in het discours van de vzw of van de Stad Brussel. Integendeel, men spreekt over "verkenning"3 en "ontdekking"4.

De Noirauds erkennen zo dat hun tijdelijk zwart geschminkte gelaat en kostuum hen temporeel onzichtbaar maken en hen aldus kortstondig even uit de burgerstand zet. In een nationale context die weigert haar koloniaal verleden te erkennen, is deze applicatie niet neutraal. Onder het mom van vrolijkheid en het goede doel houdt men op groteske wijze een 19de eeuws koloniaal fantasme in stand. Als de vzw zich vandaag "Conservatoire Africain" noemt, is het simpelweg omdat de jaarlijkse inzameling vergezeld wordt door een "vrolijke fanfare"5.  Deze benaming ondermijnt compleet de verschillende, Afrikaanse culturen in hun diversiteit en hun culturele en menselijke waarde.

Het gelaat zwart schminken is tevens geen neutrale keuze. Het gebruik van "blackface"("zwart gezicht") heeft een diepgewortelde geschiedenis in kolonisatie en racisme. Deze praktijk ontstond gelijktijdig in Europa en in de Verenigde Staten na de verschillende kolonisatiegolven van de 15de eeuw, en werd algemeen verspreid in de 19de eeuw. Bij het gebruik van "blackface" wordt er een karikatuur geschetst van een zwarte persoon, voornamelijk door het gezicht en de lippen te schminken en een pruik van kroeshaar te dragen. Het is niet enkel de Noirauds die zich beroepen op deze praktijk, "blackface" keert ook terug in ons straatbeeld en in onze scholen, tijdens de Sinterklaasperiode in december, met de figuur van Zwarte Piet.

Zwarte Belgen en/of zwarte personen wonend te België hekelen al jaren deze praktijk die kwetsend is en bijdraagt aan de onderdrukking van hun respectievelijke gemeenschappen - zonder dan nog maar te spreken over de ontelbare stemmen die we horen uit de Verenigde Staten, Nederland 6, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en vele, andere Europese landen.
Personen van kleur spraken zich ontstellend uit over de Noirauds en het gebruik van "blackface" in België, onder andere via de sociale media 789. Deze kritiek werd opgepikt door de Belgische media, en zelfs door ELLE België 10. Niettemin wordt "blackface" nog steeds verdedigd door talrijke Belgische politici en de Noirauds zullen ook dit jaar, in de komende dagen (10-11-12-13 maart) in Brussel hun acties organiseren.

Het kostuum en bijhorend discours van de Noirauds, dat in stand gehouden wordt door deze vzw en zelfs ondersteund wordt door Belgische en Brusselse instellingen, horen niet meer thuis in 2016. De bestemming van de ingezamelde fondsen door de vzw - nl, kinderen in nood - wordt constant aangehaald om de opzet van de Noirauds te verantwoorden. De instrumentalisatie van kinderen speelt hierbij een centrale rol, terwijl de kinderen voor wie de acties bestemd zijn het woord wordt ontnomen, maken de Noirauds van de gelegenheid gebruik om het "liefdadige" karakter van hun werk te benadrukken.

Wij stellen het vrijwillige liefdadigheidswerk van deze vzw voor Belgische kinderen niet in vraag, maar wel de context waarin hun acties geworteld zijn en de instandhouding van racistische en koloniale stereotypen waaraan de leden deelnemen. Het doel heiligt niet de middelen zeker als deze een deel van de Belgische bevolking kwetsen en uitsluiten, en daarbij horen ook talrijke kinderen van kleur die de vzw beweert te willen helpen.

In 2015 werd Didier Reynders, Belgisch minister van Buitenlandse zaken 11, bekritiseerd in zowel de Belgische, Europese als internationale pers 121314 omwille van zijn deelname aan de inzamelacties van de Noirauds.  Desondanks houdt de vzw in 2016 voet bij stuk en verandert hun kostuum en hun gebruik van "blackface" niet.

De inzameltocht van de Noirauds is niet langer aanvaardbaar in 2016. Het bestendigt koloniale en racistische stijlfiguren en marginaliseert zwarte personen in België. De Belgische Grondwet en de antidisciminatiewet garandeert nochtans het recht op niet-discriminatie 15: hoe wordt deze wet in acht gehouden wanneer witte personen over enkele dagen Brussel doorkruisen met een zwart geschminkt gelaat?
Terug